آشنایی با اختلال اضطراب

اختلال اضطراب یک وضعیت مرتبط با استرس طبیعی است که در برابر تهدیدات یا موقعیت‌های ناامن بوجود می‌آید. اما در افراد مبتلا به اختلال اضطراب، این وضعیت اغلب بیش از حد و مداوم است و شامل نگرانی شدید، ترس و ناراحتی است که ممکن است در برابر موقعیت‌های روزمره یا حتی در نبود هرگونه تهدید وجود داشته باشد.

انواع اصلی اختلالات اضطراب عبارتند از:

1. اختلال اضطراب عمومی (Generalized Anxiety Disorder – GAD): در این اختلال، افراد تمایل دارند همیشه نگران و مضطرب باشند، حتی در مورد موضوعات روزمره غیرقابل توجه. آن‌ها ممکن است دچار نشخوار، خستگی، خواب نابخشوده، نشانه‌های فیزیکی استرس و مشکلات تمرکز باشند.
2. اختلال وسواسی-اجباری (Obsessive-Compulsive Disorder – OCD): این اختلال شامل تکراری بودن فکرها و نگرانی‌های خود، و همچنین انجام عملیات تکراری تحت الزامی (اجباری) است. مثال‌هایی از عملیات وسواسی-اجباری شامل شستن دست‌ها بیش از حد، بررسی توسط آنفولوژی‌ست و چک کردن قفل‌ها و نورها هستند.
3. اختلال ترس از جایگاه اجتماعی (Social Anxiety Disorder): افراد مبتلا به این اختلال، ترس یا نگرانی شدید درباره قضاوت از سوی دیگران در موقعیت‌های اجتماعی را تجربه می‌کنند. آن‌ها معمولا از حضور در جمع، سخنوری در عمومیت، نمایش علایق شخصی یا بیان نظراتشان اجتناب می‌کنند
4. اختلال ترس و وسواس و اضطراب ناشی از وضعیتهای محدود (Phobia-specific Anxiety Disorder): آن‌ها ترس و نگرانی شدید را در مواجهه با شرایط خاصی مانند سواحل، حیوانات، ارتفاعات، پرواز و … تجربه می‌کنند.
5. اختلال پانیک (Panic Disorder): شامل حملات ناگهانی از ترس و وحشت است که در آن‌ها فوکوس شدید بر تمام شدن، وجود درد قلبی، تنگی نفس، تعریق، دست‌وپا درگیری و حس عدم ایمنی وجود دارد.

1. اختلال استرس پس از سانحه  PTSD (Post-Traumatic Stress Disorder): در نتیجه تجربه تروماتیکی مانند تصادفات جاده‌ای، سوانح طبیعی، تجربه قهرمانی و جنگ، افراد می‌توانند از علائمی مانند خواب نابخشوده، ترس و ناراحتی مزمن، خلق و خو، بحران‌های خاطره و حس ‘زنده ماندن’ رنج ببرند.

بهترین کار در صورت مشاهده نشانه‌های اختلال اضطراب، مراجعه به یک روانشناس یا متخصص اضطراب است تا با روش‌های مدیریت استرس و درمان این اختلال کمک کند.

نشانه‌های اضطراب

نشانه‌های اضطراب می‌توانند بین افراد مختلف متفاوت باشند، اما در کل ممکن است شامل موارد زیر باشد:

1. احساس ترس و نقصان کنترل: افراد ممکن است احساس ترس و نگرانی غیرمنطقی کنند و احساس کنند که نمی‌توانند این ترس را کنترل کنند.
2. بیقراری و عصبانیت: افراد ممکن است احساس بی‌قراری و عصبانیت مداوم کنند و نتوانند آرامش داشته باشند.
3. مشکلات خواب: اضطراب می‌تواند باعث مشکلات در خواب مانند خواب نابخشوده، بیداری شبانه و رویای فزاینده شود.
4. تغییرات در ضربان قلب: افراد ممکن است احساس تپش قلب، ضربان نامنظم یا تفاوت قابل توجه در ضربان قلبشان کنند.
5. علائم فیزیکی: اضطراب ممکن است باعث شدیدتر شدن علایم فیزیکی مانند سرفه، تنگی نفس، عرق سرد، تعریق، مشکلات گوارشی و دردهای عضلانی شود.
6. مشکلات تمرکز: اضطراب می‌تواند باعث دشواری در متمرکز شدن و تمرکز بر موضوعات مشخص شود.
7. افزایش استرس: افراد ممکن است در موقعیت‌های روزمره استرس بیشتری احساس کنند و به طور مداوم درگیر نگرانی‌ها و فکرهای منفی باشند.
8. اثرات روی روابط: اضطراب ممکن است باعث ایجاد مشکلات در روابط شخصی و اجتماعی شود و باعث انزوا و اجتناب از تعاملات اجتماعی گردد.

اگر این نشانه‌ها در شما یا کسی که می‌شناسید مشاهده می‌شود و تأثیر منفی بر کیفیت زندگی دارد، بهتر است با یک متخصص روانشناسی یا روانپزشک مشورت کنید تا تشخیص دقیق و درمان مناسب ارائه دهند.

علل اختلال اضطرابی

علل اختلال اضطرابی می‌تواند به شکل گسترده‌ای متفاوت باشد، اما می‌توان به عناصر زیر اشاره کرد:

1. عوامل ژنتیکی: عوامل ژنتیکی می‌توانند نقشی در ایجاد اختلال اضطرابی داشته باشند. داشتن تاریخچه خانوادگی از اضطراب می‌تواند خطر ابتلا به این اختلال را افزایش دهد.
2. ساختار مغزی: نقش ساختار مغز و مواد شیمیایی مغزی در بروز اختلال اضطرابی مورد بررسی قرار می‌گیرد. ناهنجاری‌ها در سیستم عصبی ممکن است علت این اختلال باشند.
3. رویدادهای زندگی: تجربه رویدادهای ناگوار و استرس‌زا مانند از دست دادن عزیزان، طلاق، از دست دادن شغل، اقتصادی مشکل و بروز مسائل خانوادگی می‌تواند عامل بروز اختلال اضطرابی باشد.
4. تجربه ترسناک یا صدمه: تجربه رویدادهای ترسناک، مانند تصادفات رانندگی، تجربه وحشتناک یا ضربه به سر، می‌تواند عامل بروز اختلال اضطرابی در آینده باشد.
5. فرهنگ و محیط اجتماعی: تأثیرات فرهنگ و محیط اجتماعی بر فرد می‌تواند در بروز اختلال اضطرابی نقش داشته باشد. مثلاً فشارهای اجتماعی، نگرانی‌های مرتبط با قوانین و مقررات فرهنگی و اجتماعی ممکن است عوامل ایجاد کننده اضطراب باشند.
6. عوامل فیزیکی: برخی عوامل فیزیکی مانند مصرف مواد مخدر و مسکن‌ها، سرما یا گرما شدید، چاقی و اختلالات هورمونی می‌توانند اختلالات اضطرابی را تحریک کنند یا تشدید کنند.

راه‌های متعددی برای درمان اختلال اضطرابی وجود دارد، شامل مشاوره روانشناختی، روش‌های مدیریت استرس، استفاده از داروها و در برخی موارد ترکیبی از این روش‌ها است. مهم است که در صورت بروز نشانه‌های اضطرابی، با یک تخصصی مشاوره بهره‌برداری کنید تا به شما کمک کند.

درمان اختلال اضطرابی

درمان اختلال اضطرابی بستگی به نوع و شدت اختلال دارد و ممکن است شامل مداخلات روانشناختی، مداخلات دارویی، و یا ترکیبی از هر دو باشد. در ادامه به برخی روش‌های درمانی معمول برای اختلال اضطرابی اشاره می‌کنم:

1. مداخلات روانشناختی: انواعی از مداخله‌های روانشناختی می‌توانند برای مدیریت اضطراب موثر باشند، مانند مداخله شناختی-رفتاری (CBT). این روش مبتنی بر ارتباطی میان افکار، احساسات و رفتارها است و می‌تواند به شما کمک کند الگوهای منفی تفکر و رفتار را تغییر داده، مهارت‌های مدیریت استرس و راهکارهای مقابله با اضطراب را یادبگیرید.
2. درمان دارویی: بسته به شدت و نوع اختلال اضطرابی، ممکن است پزشک داروهای ضد اضطراب یا ضد افسردگی (مانند مهارکننده‌های انتخابی عود انتخابی) را تجویز کند. این داروها می‌توانند به کنترل علائم اضطراب کمک کنند، اما ممکن است با عوارض جانبی همراه باشند و تحت نظارت پزشک تجویز شوند.
3. مدیریت استرس و آرامش‌بخش‌ها: تقویت مهارت‌های مدیریت استرس می‌تواند شما را در مواجهه با اضطراب کمک کند. روش‌های مانند تمرینات تنفس عمیق، مدیتیشن، یوگا و تکنیک‌های آرام‌سازی می‌توانند به فرایند بهبود کمک کنند.
4. پشتیبانی اجتماعی: حمایت از خانواده، دوستان و منابع پشتیبانی اجتماعی دیگر نمونه‌ای مهم از درمان اختلال اضطرابی است. به اشتراک گذاشتن تجربیات و احساسات با افرادی که به شما نزدیک هستند، ممکن است شما را آرام کند و راه حل‌هایی جدید را معرفی کند.

هر فرد و شرایط اختلال اضطرابی خود را دارد و لازم است برنامه‌درمانی متناسب با شرایط شخصی شما تنظیم شود. درمان اختلال اضطرابی ممکن است طولانی مدت باشد، اما با تعامل مداوم و صبر می‌توانید بهبود یابید و کیفیت زندگی بهتری را تجربه کنید.