شما در این مقاله می خوانید:
- اختلال بیش فعالی
- روش تشخیص بیش فعالی چیست؟
- انواع بیش فعالی چیست؟
- مشکلات بیماری بیش فعالی چیست؟
- علل بروز بیش فعالی چیست ؟
- عوارض بیش فعالی چیست؟
- عوارض عدم درمان ADHD در کودکان
- چه نوع مواد غذایی برای کودک بیش فعال مناسب است؟
اختلال بیش فعالی
یک اختلال عصبی است که بر روی فعالیت‌های روزمره و توجه به آن‌ها تأثیر می‌گذارد. علائم این اختلال شامل بی‌توجهی، بی‌قراری و بی‌انضباطی هستند که ممکن است باعث کاهش عملکرد تحصیلی، شغلی و اجتماعی شوند.
روش تشخیص بیش فعالی چیست؟
راه های تشخیص بیش فعالی در افراد مختلف، متفاوت است؛ بنابراین، روانشناسان از معیارهای برای تشخیص این مشکل در افراد استفاده می کنند.
همچنین با بررسی نتایج مصاحبه با فرد مبتلا به بیش فعالی، مشاهده رفتارهای ناپسند، پرسشنامه‌ها و نظر مشاوران و متخصصین، تشخیص نهایی این بیماری قطعی‌تر می‌شود. به عنوان مثال، برای تشخیص بیش فعالی-کم توجهی، باید در مورد علائمی که در زمان کودکی ظاهر شده‌اند، مدت زمان ظاهر شدن آن علائم، زمان بروز علائم و اینکه آیا علائم در محیط‌های مختلف بروز دارند یا خیر، مشخصات ماهیت علائم را بیان کرد.
در هر صورت، همه‌ی این شواهد باید توسط یک متخصص تشخیص دهنده اختلالات روانی مورد بررسی و بررسی کامل قرار گیرد.
انواع بیش فعالی چیست؟
اختلال بیش فعالی در سه نوع اصلی شناخته می‌شود:
- نوع بیش فعالی-کم توجهی: کودکان مبتلا به این نوع عمدتاً مشکلاتی مرتبط با عدم توجه (بدون نشانه‌های بیش فعالی) دارند. آن‌ها مشکلاتی در عدم توجه در طول روز و در محیط‌های گوناگون دارند و نمی توانند به شیوه‌ای پیوسته و بر فعالیتی تمرکز داشته و آن را انجام دهد.
- نوع بیش فعالی- بدون کمترین نشانه‌های کم توجهی: در این نوع، کودکان مبتلا به بیش فعالی وپر تحرکی در رفتار خود هستند، بدون نشانه‌ای از عدم توجه. آن‌ها همواره نیازمند فعالیت‌هایی هستند که با ثابت‌بودن و حفظ وضعیت بدنی آن‌ها سازگار باشند.
- نوع ترکیبی: این نوع بیش فعالی شامل مشکلات دو نوع قبلی می‌شود، یعنی کودکان مبتلا به این نوع علاوه بر مشکلات عدم توجه، دارای نشانه‌های پرتحرکی نیز هستند.
مهم است برای تشخیص نوع بیماری، تشخیص نهایی توسط پزشک یا روانشناس صورت گیرد.
مشکلات بیماری بیش فعالی چیست؟
بیماری بیش فعالی-کم توجهی (ADHD) باعث مشکلاتی در زندگی کودکان و بزرگسالان می‌شود. اگر این بیماری در کودکی تشخیص داده نشود و درمان نشود، ممکن است موجب مشکلاتی در شرایط تحصیلی، کاری، رفاه اجتماعی و روابط با خانواده و دیگر افراد می‌شود.
برخی از مشکلات ناشی از بیماری بیش فعالی-کم توجهی عبارت‌اند از:
- کاهش تمرکز و قابلیت توجه در سطح قابل توجهی
- مشکلات در حفظ و نظم دادن به کارها، فراموشی و ناتمام ماندن بسیاری از کارها
- اضطراب موقتی و افسردگی
- مشکلات در مدیریت خشم و احساسات
- مشکلات در انطباق با خانواده، دوستان و بقیه افراد جامعه
- کاهش عملکرد تحصیلی و شغلی
- گم‌کردن وسایل شخصی
- از این شاخه به آن شاخه پریدن
با وجود درمانهایی که برای بیماری بیش فعالی-کم توجهی وجود دارد، این بیماری همچنان می‌تواند مشکلاتی را در زندگی فردی برای فرد بوجود آورد.
برخی از مشکلات ناشی از بیماری بیش فعالی-پرتحرکی عبارت‌اند از:
- قطع پی‌درپی گفت‌وگو و مکالمه بزرگ‌ترها
- پاسخ دادن به سؤال، پیش از آنکه جمله‌ی سؤال‌کننده به پایان برسد.
- بی‌صبری و بی‌تحملی شدید طوری که هر آنچه طلب کرد، باید در همان لحظه آن را دریافت کند.
- مدام در حال حرکت و جنب‌و‌جوش بودن
- هل دادن بقیه‌ی کودکان
- برهم زدن بازی بقیه
- «قاپیدن» وسایل و اسباب‌بازیهای کودکان دیگر
- از این شاخه به آن شاخه پریدن
- بی‌صبری و نداشتن تحمل برای ایستادن در صف و رعایت نوبت
- عصبی و حساس بودن و مرتب پایین و بالا پریدن
علل بروز بیش فعالی چیست ؟
علت بیش فعالی-کم توجهی (ADHD) هنوز به صورت دقیقی مشخص نشده است، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که بعضی از عوامل زیر ممکن است در بروز بیماری تأثیرگذار باشند:
- ژنتیک: اگر فردی در خانواده دچار بیش فعالی-کم توجهی باشد، احتمال بیشتری برای بروز این بیماری در نسل‌های بعدی وجود دارد. از آنجا که ژنتیک عامل بسیار مهمی در این بیماری است، بسیاری از کودکانی که همه‌چیز را به‌درستی انجام می‌دهند، ممکن است علائم اختلال توجه و بیش فعالی را برای خود آوریند.
- عوامل محیطی: برخی از عوامل محیطی می‌توانند باعث بروز بیش فعالی-کم توجهی شوند. مثل آسیب به مغز در طی تولد، ابتلا به عفونت باعث بیش فعالی می‌شود.
- مصرف غذاهایی که در آن رنگ های مصنوعی، طعم دهنده ها و نگهدارنده ها استفاده شده است در بعضی از کودکان منجر به بیش فعالی می شود.
- عوامل شیمیایی مخدر: مصرف مواد مخدر خصوصا آمفتامین ها نیز می تواند باعث ایجاد این بیماری شود.
برخی از افراد مشکل بیش‌فعالی و عدم تمرکز را دارند بدون آن که دلیل دقیقی برای آن مشخص باشد، همچنین بعضی از کودکان بدون اینکه این بیماری را داشته باشند، دچار بیش فعالی هستند، ولی این مسئله با گذر زمان از بین خواهد رفت.
دکتر محمد اسلامی روانشناس بالینی
- دکترای روانشناسی از دانشگاه ممتاز اروپا
- فلوشیپ بیماریهای سایکوسوماتیک(روان تنی)
- دارای پروانه نظام روانشناسی ایران
- عضو انجمن روانشناسی ایران
عوارض بیش فعالی چیست؟
بیش فعالی – کم توجهی (ADHD) می‌تواند بر میزان بهزیستی و کیفیت زندگی فرد تأثیر منفی بگذارد و با کاهش عملکرد تحصیلی، شغلی و اجتماعی همراه باشد. برخی از عوارض رایج بیش فعالی-کم توجهی در زیر آمده است:
- مشکلات تحصیلی: کودکان با ADHD ممکن است دچار مشکلاتی مانند ناتوانی در حافظه کوتاه‌مدت، قابلیت تمرکز ناکافی و ناتوانی در فراگیری مهارت‌های جدید باشند.
- مشکلات اجتماعی: کودکان با ADHD ممکن است با مشکلات اجتماعی مواجه شوند، مانند نهادینه نشدن در همجمعی‌ها، مشکلات در ایجاد و تعامل با همسالان و دیگران.
- مشکلات شخصیتی: برخی از کودکان ممکن است به دلیل مشکلات روانی در رابطه با ADHD با مشکلات شخصیتی مواجه شوند.
- مشکلات شغلی: بزرگسالان با ADHD می‌توانند با مشکلاتی مانند ناتوانی در برطرف کردن وظایف یا ناتوانی در کنترل غضب در محیط کار مواجه شوند.
- مشکلات در روابط: برخی از کودکان و بزرگسالان با ADHD ممکن است با مشکلاتی مواجه شوند که در روابط با دیگران شکل می‌گیرد.
- خطر برای اختلالات مزمن جسمی: برخی از کودکان و بزرگسالان با ADHD ممکن است با مشکلات جسمی مانند چاقی، فشار خون بالا، مشکلات کبدی و مشکلات دیابتی مواجه شوند.
درمان مناسب و به موقع این بیماری می‌تواند به کاهش عوارض آن کمک کند.
عوارض عدم درمان ADHD در کودکان
در صورتی که بیش فعالی-کم توجهی (ADHD) در کودکان درمان نشود، ممکن است عوارض جدی و خطرناکی برای آن‌ها به وجود آید که به شرح زیر می‌باشد:
- اختلال تحصیلی: کودکان با ADHD معمولاً دارای عملکرد تحصیلی ضعیف‌تری نسبت به همسالان خود هستند و ممکن است موجب شده که به مرحله بعدی تحصیل پیش نرود.
- مشکلات اجتماعی: کودکان با ADHD ممکن است با مشکلاتی مانند کمبود مهارت‌های اجتماعی، تعامل پایدار با همسالان و مشکلات رفتاری دیگر روبه‌رو شوند.
- ناتوانی در کنترل خشم و غضب: بیش فعالی و کم توجهی ممکن است باعث شود که کودکان برای کنترل خود و بررسی وضعیت خودبه دیگران غضب آمیز شوند.
- مشکلات در محیط کار: در بزرگسالان، ناتوانی در کنترل بیش فعالی و عدم تمرکز درکارممکن است باعث مشکلاتی در محیط کار شود.
- مشکلات در روابط: مشکل اصلی در ADHD مربوط کنترل و هدایت روابط می‌باشد و می تواند باعث بروز رابطه های نامتعادل یا پایدار نشدن رابطه با دیگران شود.
- مشکلات جسمی: کودکان و بزرگسالان با ADHD ممکن است با مشکلات جسمی مانند فشار خون بالا، چاقی، مشکلات کبدی و مشکلات دیابتی مواجه شوند.
در نتیجه، درمان مناسب و به موقع ADHD بسیار مهم است تا از بروز عوارض خطرناک جلوگیری شود و کودکان بتوانند به طور عادی در کلاس درس و زندگی روزمره شان شرکت کنند.
چه نوع مواد غذایی برای کودک بیش فعال مناسب است؟
برای کودکان بیش فعال، می‌توان غذاهایی با خصوصیات خاصیت آرام بخش برای سیستم عصبی آن‌ها توصیه کرد. این غذاها شامل غذاهای پر انرژی و طبیعی با ویتامین‌ها و موادمعدنی مانند پروتئین، فیبر و نشاسته هستند. برای نمونه، لوبیا، پنیر، تخم مرغ، گوشت و آجیل می تواند منبع خوبی از پروتئین باشد. خوردن این نوع غذاها در صبح و برای تنقلات قبل از مدرسه مفید است. این مواد غذایی ممکن است به بهبود تمرکز کمک کند.
توصیه می‌شود کودکان قبل از مدرسه و فعالیت بدنی، موادغذایی با قند ساده استفاده نکنند که نامناسب برای سلامتیشان است.
مثل( آب نبات، شربت ،ذرت، عسل، شکر، محصولات ساخته شده از آرد سفید، برنج سفید و سیب زمینی بدون پوست.)
البته می‌توانید با مشاوره پزشک یا متخصص تغذیه مجرب، برنامه غذایی مناسبی برای کودک خود تهیه کنید.
